GMINA DOLSK




Temat: „Podróże z Panem Tadeuszem" - produkt turystyczny LGD „Gościnna...

Przed kilkoma dniami na dolskim rynku pojawiła się tablica promocyjno-informacyjna szlaku i produktu turystycznego Gościnnej Wielkopolski – „Podróże z Panem Tadeuszem”. Jest to efekt realizacji projektu we współpracy z LGD „Zaścianek” z siedzibą w Żerkowie, mającego na celu odszukanie i wypromowanie miejsc, które stanowiły cel podróży Adama Mickiewicza po Wielkopolsce w latach 1831/1832. W kręgach znawców literatury uznaje się, że Adam Mickiewicz właśnie podczas pobytu w Wielkopolsce w latach 1831/1832 poznawał obyczaje szlachty polskiej, które inspirowały go i zostały przekute w literacką fikcję na łamach epopei wszechczasów „Pana Tadeusza”. Wielkopolska miała być jedynie krótkim przystankiem dla Adama Mickiewicza w drodze z Włoch do Królestwa Polskiego, gdzie trwało Powstanie Listopadowe, do którego poeta chciał się przyłączyć. Serdeczna gościna szlachty Wielkopolskiej i trudności z przekroczeniem granicy skłoniły jednak poetę do znacznie dłuższego pobytu. Pobyt w Wielkopolsce stał się tym samym źródłem licznych inspiracji i obserwacji, które pozostawiły ślady na kartach poematu „Pan Tadeusz”.

Podróżując po Wielkopolsce Adam Mickiewicz zaznaczył swoją obecność również w naszej gminie. Dokładnie opisał to Andrzej Kuźmiński na kartach, wydanego w ramach przedmiotowego projektu, Przewodnika Turystycznego – Podróże z Panem Tadeuszem. Przenieśmy się zatem na chwilę w lata 30-ste XIX wieku i wspólnie z Adamem Mickiewiczem podziwiajmy naszą najbliższą okolicę:

„... Od Baryczy przez Obrę przemierzał Mickiewicz drogę do Prosny i wracał do przyjaciół, oddanych wielbicieli. Jedną z takich rodzin, które odwiedził był poeta w swej wielkopolskiej podróży, byli Machcińscy z Rusocina. Jej tragiczne losy odmalował w rękopisie III części „Dziadów”. Nawiązał do losów Kazimierza Machcińskiego, jednego z przywódców Towarzystwa Patriotycznego w Warszawie, który spędził dziewięć lat w więzieniu i dopiero w 1829 roku wrócił do rodzinnej Wielkopolski.

Z Kopaszewa do Rusocina droga wiodła przez Dolsk, dalej do Nowego Miasta, Żerkowa i Śmiełowa. To najlepsza trasa z Zachodu na wschód Wielkopolski. Stary trakt, zwany dziś „Wielką drogą”, niczym korytarz prowadził do samego Dolska, gdzie na straży stał z jednej strony monumentalny klasztor benedyktynów w Lubiniu, z drugiej zaś kościół Michała Archanioła. To najlepsza trasa z Zachodu na wschód Wielkopolski. Można dziś dokładnie oglądać malowniczy krajobraz, który otaczał podróżującego powozem Mickiewicza. Nawet potoczne nazwy nie zmieniły się od tamtego czasu.

Ksiądz Jan Jabczyński, który dwadzieścia z górą lat później (w 1857) wydawał „Rys historyczny miasta Dolska” tak pisał o Dolsku:

Co się zaś tyczy nazwiska wsi rzeczonéj, łatwo pojąć, że wzięte zostało z niskiego, czyli dolnego jéj położenia. Zbliżającemu się przechodniowi do tegoż miejsca z południa lub z północy, wpada nagle w oczy głęboki wąwóz zalany wodami tak, że łatwo przyjdzie nazwę d o l i s k a czyli przez skrócenie Dolska; i to téż nazwisko przeszło na miasto tamże założone...

Do rzędu miast Wielkopolskich wzniesiony został Dolsk dopiero w roku 1359, czyli od czasów Kazimierza Wielkiego.

W latach 1231-1797 Dolsk wraz z majątkami tak zwanego klucza dolskiego był własnością biskupów poznańskich. W samym mieście znajdował się dwór biskupi wzmiankowany już w 1293 r. Został rozbudowany w XVIII wieku. Dwór był szczególnie zadbany w czasach biskupa Teodora Kazimierza Czartoryskiego. Biskup też posiadał flotyllę miniokrętów na jeziorze, a okoliczne wzgórza porastały bogate winnice. Mickiewicz kierując się od Lubinia, jechał groblą nad stawem, pozostałością jeziora, nad którą siedem wieków wcześniej posadowiono klasztor. Po prawej ręce roztaczało się wzgórze bielewskie, a po lewej mijał położone nad jeziorem Łagowo.

Na rozwidleniu dróg, w przysiółku Miranowo, kamień wskazywał drogę do wsi Brzednie i dalej Lubiatowo wprost na Banie.

W lesie koło Miranowa, wokół jezior, w miejscu zwanym Rutki, odnaleźć jeszcze można ślady wejścia do lochów, gdzie schowane są olbrzymie skarby dawnych rycerzy Nałęczów i Grzymalitów. Podobno tylko dobry i prawy człowiek zauważy znak, w którym miejscu jest wejście do lochów.

Dziś znajdują się tam leśniczówki a drogę wyznaczają szlaki rowerowe i konny Trakt Chłapowskiego. Adam Mickiewicz zaraz za kurtyną lasu widział w oddali Dolsk i równocześnie mijał kościół św. Wawrzyńca. Kościół nie był wówczas otynkowany. Czerwony, ceglany mur otoczony małym cmentarzykiem kontrastował z błękitno-szarą taflą jeziora Wielkiego. Początki kościoła sięgają XIV w., ale jego obecny wygląd pochodzi z 1685 roku. Był wiele razy odnawiany i remontowany.

W czasach podróży poety przez Dolsk, na rynku, w pobliżu kościoła farnego św. Michała Archanioła, mieściła się zapewne karczma. Dziś jej funkcje pełni „Villa Natura”. Restauracja znajduje się w starym dworku, który zbudowany został w 1919 roku na terenie dawnego folwarku Podrzekta we wsi Banie (dziś przedmieście Dolska). Nazwa folwarku pochodzi od przepływającej niedaleko rzeki (nazwa: pod rzeką ‒ Podrzekta, dawniej Podrzechta).

Obecny secesyjny dworek, przypominający podmiejską willę powstał na miejscu dawnego drewnianego dworu z XVIII wieku. Ten stary dwór musiał jeszcze oglądać wjeżdżający z Bielewa do Dolska Mickiewicz.

W samym Dolsku odwiedził zapewne kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Najstarsza wzmianka o nim pochodzi z 1363 roku. Obecny wzniesiony został około 1460 roku z fundacji Andrzeja z Bnina, biskupa poznańskiego. W drodze do Książa musiał poeta zajrzeć do cudownego kościoła pod wezwaniem Św. Ducha, który wzniesiony został w 1618 roku. Był kościołem szpitalnym. Cały wykonany jest z drewna i jest jednym z najstarszych w Wielkopolsce. Posiada wyposażenie wczesnobarokowe z elementami gotyckimi.

W jego aurze opuszczał Mickiewicz Dolsk, będąc już pewnie wyobraźnią w Książu czy Żerkowie.

Jak każdy żeglarz myślami błądząc po sklepieniu nieba, zaczynał kolejną podróż, która ściskała gdzieś w sercu, gdyż od czego zaczyna się każda podróż?

Od rozłąki...”

Widać zatem jak bogata jest historia najbliższej nam okolicy i jak przedziwne związki kryje w sobie.

Projekt LGD Gościnna Wielkopolska pozwolił nam odkryć kolejny, bardzo istotny fakt dla naszego dziedzictwa historyczno-kulturowego. Jego promocja podczas Targów Regionów i Produktów Turystycznych Tour Salon 2012, które odbywały się w dniach 24-27 października na terenie MTP w Poznaniu to najlepsza okazja do zainaugurowania promocji szlaku i produktu turystycznego Gościnnej Wielkopolski - Podróże z Panem Tadeusz na terenie także i Gminy Dolsk.

Zapraszamy do naszej Informacji Turystycznej funkcjonującej przy Bibliotece Publicznej Miasta i Gminy Dolsk, by jeszcze bardziej zgłębić tajniki wędrówki szlakiem Podróży z Panem Tadeuszem oraz odwiedzenia strony internetowej produktu: www.podrozezpanemtadeuszem.pl.